Đột biến, đột phá là điều quan trọng trong đời thực. Trong tử vi, các tổ hợp sao phối hợp hạn hành hình thành các tính chất đột biến. Trong quá trình phát khởi của vạn vật, đột biến thay đổi bản chất và quá trình dịch chuyển nhanh chóng. Phàm nếu không có sự đột biến từ điều nhỏ là gien như khoa học hiện đại nghiên cứu thì khó có thể xuất hiện nhân mạng từ vượn người. Thích nghi có thể mang lại đột biến. Khôi Việt là sự biến động từ thấp tới cao. Không Kiếp là sự đột biến nhanh chóng nghịch với phát triển thông thường. Sự đột biến phân định cát hung, cũng Sát Tinh phân định cách cục tốt đẹp hay phá bại. Điều hung họa là những đột biến gây ra bên ung thư, đột biến về công nghiệp có thể gây ra tai họa về tự nhiên, tuy nhiên tính hai mặt cũng tạo điều phát triển tới người. Đột biến và đột phá thường xuất hiện bởi tính chất một số Chính Tinh và Bàng Tinh. Cự Môn thường đột biến bởi tư tưởng phản cực. Phá Quân đột biến do sự khám phá, khai phá cái mới. Tử Vi đột biến bởi hành vi, tư tưởng quản lý, phương hướng. Vật từ đại tới tiểu đều tồn tại đột biến trong nội hình. Trong quá trình nghiên cứu huyền học, hai chữ đột phá là điều kiện để xét mệnh tú khí hay vượng khí một thời. Để xét hành vận có sự phát triển bình ổn, bình hòa, hay tạo bước tiến nhanh chóng thành công. Khởi sự từ bần hàn, vươn lên trong xã hội cần những đột biến tích lũy từ những thay đổi Song Hao, Tử, Phá, Cự, Mã, Cơ,... Những cơ hội vẫn phát sinh như chủng tử trong mọi hoàn cảnh. Một bàn cờ có hữu hạn bước đi bởi quy luật giới hạn nhưng sự phát triển song hành của xã hội với tâm tưởng mỗi nhân mệnh luôn vận động, khiến cơ hội mong muốn về công danh sự nghiệp mỗi nhân mệnh đều bình đẳng. Sự đột biến phát khởi từ những sự vận động thay đổi rất nhỏ. Nếu không có tư tưởng khởi tham vọng, tham muốn về tài danh khó có thể đạt được bước tiến. Tham muốn không được dẫn bởi hành động cũng khó có thể thay đổi hiện thực. Tích lũy thay đổi nhỏ dẫn tới đột biến, đột phá. Trong quá trình khai phát sự nghiệp, mỗi thời thế đều có nhiều khó khăn tại thời điểm nhân mệnh sinh sống. Từ giai đoạn chế độ quân chủ, nô lệ tới giai đoạn xã hội hiện đại. Một bước trải qua vị trí sự nghiệp cao nhất trong xã hội trong tính phân biệt là vua và hoàng đế, bởi sự thai sinh, tính hiển nhiên phụ truyền tử nối. Vạn vật sinh sôi phát triển trong thiên hạ cũng có những quy luật phát triển để đạt được gọi là môi trường. Thí như nơi sa mạc khó có thể nhiều loài sinh vật sống. Nơi cực địa khắc nghiệt cũng khó có thể gặp nhiều cây cỏ phát triển như tại khí hậu ôn hòa. Con người cũng vậy, bản tính có tính chất liên hệ quan trọng với những thành tựu hay hung họa gặp phải. Cũng không hẳn vật chịu nơi khắc nghiệt có thể sinh sống tại vị trí ôn hòa cũng là lẽ thường của tự nhiên.
Quá trình phát triển sự nghiệp của nhân mệnh bình thường trải qua các giai đoạn địa vị và chức trách chính trị, xã hội, hoặc khởi kinh thương, từ tiểu phú tới đại phú. Bước chuyển mình như giao long luôn chờ thời cơ, nuôi dưỡng từ Thai phát triển tới Đế Vượng. Xét tới tính chất nguyên thủy của tinh đẩu. Khi khí số bởi Sát bởi sự biến dịch của tư hữu liên quan từ giai đoạn loài bầy đàn tới phát triển thành gia đình, gia tộc. Cũng từ giai đoạn lịch sử của động vật bản năng tới con người. Sự phân định của nhóm huyết thống bởi sự nỗ lực của một cá nhân hoặc hưởng phụ ấm thừa quang, khiến đặc quyền tăng cao trong xã hội dễ tạo nên ý niệm bất công bằng trong xã hội. Tuy nhiên tính bất công bằng này là nỗ lực của giai đoạn tiền thế của phụ mẫu gắn chặt với nhân mệnh cũng biểu hiện trên lá số. Sự vượt trội của những nhân mệnh còn lại bởi tính bất công bằng, vươn lên làm chủ như đột biến của tầng lớp xã hội, như từng sóng lớp thay thế của Phá Quân. Khi ý chí của nhân mệnh khởi sinh nghèo khó, có thể trở nên lớn mạnh hơn bộ phận còn lại được hưởng thành quả từ tiên nhân. Thí như cách Vũ Tham Hỏa Hình Ấn khi người viết trong thời gian vừa hòa bình, đa phần tài sản không nhiều chênh lệch, chiêm nghiệm có nhiều nhân mệnh xuất thân bần hàn, một tay dựng cơ đồ, làm gốc đời sau hưởng phúc ấm. Thầy địa lý trước xét định có gốc nơi tú khí mộ kết phát, trong họ khởi sinh điềm kẻ tài năng khởi hưng thịnh tổ tông. Mối quan hệ tông môn thời kỳ phong kiến liên kết chặt chẽ, quy định liên kết bởi pháp luật thời kỳ này, cũng xuất hiện tội trạng tru di tam tộc, cửu tộc liên quan tới một người mắc tội, nhiều đời gặp nạn kiếp. Ban phát về phong tước kiến địa, khi tài sản điền thổ lớn, địa vị chức tước cao nghĩ tới huynh đệ dần tới tử tôn dòng họ được hưởng phúc. Khi xét định khuynh hướng Tài cách và Quan cách có điểm dị biệt. Với Quan cách, tính chất thăng giáng và thời cơ trong bộ máy điều hành, sai khác với Tài cách có thể phát phú trong môi trường rộng. Thí như khi bước chuyển theo đường binh nghiệp, quy mô trong lĩnh vực này là nhỏ so với toàn thể xã hội. Đặc trưng các mệnh cách khuynh hướng theo đường binh nghiệp đa phần bởi cách cục sau. Liêm Sát, Phá Quân hội Sát Hình. Sát Phá Tham, Liêm Tướng hội Kỵ Hình Binh. Cách cục còn lại nhiều trường hợp hội Kỵ Hình hoặc Kỵ Binh. Hoặc Vũ Sát Phá Liêm, hay hội Địa Kiếp. Thiên Hình hình thành trong nhiều mệnh số theo khuynh hướng trên và nghề nghiệp liên quan tới tính chất chịu đựng khuôn phép, kỷ cương, tượng số ứng hợp tính Kim của Thiên Hình.
Hình Diêu Y an theo tháng với Hỏa Linh hay Tả Hữu. Tính chất biểu hiện rất rõ khi nhập mệnh cách. Thiên Hình do tính khuôn phép, gò bó phối hợp Thiên Diêu thuộc âm ám có tính chất của vật dục và mù quáng. Hình thành nhóm sao nguy hiểm khi kích phát tính âm ám và hình nhắc khi giao hội một số cách. Người theo binh nghiệp hay tư pháp chủ sự cứng rắn, với Thiên Hình là tác phong, Hình Y như y phục mặc khiên cưỡng. Nếu tốt đẹp hóa sức quyết đoán, kỷ cương trong cả tài quan. Khi cách cục hóa hung nặng tính chủ quan, phóng đãng, vượt quá quy định. Nhiều nhân mệnh phát tài bởi Hình Kỵ bởi vượt qua giới hạn để tạo đột biến. Tuy nhiên cũng dễ gặp vấn đề liên quan tới hình pháp. Binh Hình Tướng Ấn là sự giao hội của hai nhóm Tồn Tướng Ấn và Hình Diêu Y. Thanh Liêm Binh hội Hình Diêu Y mang ý nghĩa khác. Lại Thiên Hình đồng độ mỗi tinh đẩu trong nhóm Tồn Tướng Ấn mang ý nghĩa sai biệt. Thiên Hình dễ phối hợp Sát Kỵ thành các cách cục mang ý nghĩa hung, do đặc tính phối hợp mâu thuẫn trong nội tổ hợp Hình Diêu. Trận đòn roi dạy dỗ của Phụ Mẫu cũng là Thiên Hình. Tính chấn chỉnh, khuôn phép của cách Hình Diêu Y tăng rõ đặc tính khi hội Lộc Tướng Ấn. Thấy lợi không tham vội là điềm tốt. Thấy họa không rối loạn, tính trật tự, phép tắc là Thiên Hình. Do vậy hỉ gặp Hóa Khoa, kỵ gặp thêm Hóa Kỵ. Cách Quyền Hình là phù hợp tính chất Thiên Hình trong Tam Hóa hội sao này. Tư tưởng phản đối thường xuất hiện tại Cự Môn, gặp Phục Binh thành quyền lực, gặp Thanh Long hóa hoạt ngôn, cơ biến. Nhờ có tư tưởng phản đối, cho tới xung đột, cự cãi, những vấn đề phát sinh mới hình thành và thời điểm nguy khốn có thể vãn hồi phát triển trở lại. "Cự Nhật Mệnh viên, hạn đáo Sát Hình Kiếp Kị tu phòng tâm phế, kiêm Thiên Mã hãm tật tứ chi, duy hạn Song Hao khả giải". Hình Kỵ Kiếp là cách độc của Thiên Hình, chủ thái quá. Cự Môn gặp Sát Kỵ, tác động phế tâm, có Mã lạc hãm tức Tang Hư Mã là hung cách.
Tổn hại của Cự Môn trong cách Cự Nhật chủ tạng tâm, bất mãn hóa bệnh nhiệt, bế tắc do ám của Cự. . Song Hao là thủy địa tính hao tán phá khí bế tắc của Cự Môn. Tính chất Song Hao hay bản chất cách Hao Kình và Hao Đà thuộc tính giảm hung. Thường nghe "Của đi thay người" mang ý nghĩa tương tự cách cục này. Cự Môn tượng cánh cửa đóng lại, nhiều sự tuyệt vọng khi kiến Sát Kỵ tạo khó khăn chồng chất. Song Hao tăng sự lưu thông, tạo những thay đổi tốt. Trời đất xoay vần, nhược lúc vui sướng phòng ngày oan khiên. Cục số của một nhân mệnh bỗng chốc thay đổi theo thời thế. Khi kẻ lũng đoạn, mưu trí thành tựu, người hiền đức gặp họa tai. Sự xoay chuyển không thể hiện rõ mối nhân quả về nhân lành quả lành. Tuy nhiên thể hiện rõ kết quả của sự nỗ lực với mục đích của đương số. "Hình Hổ Cái Mã Tứ Linh, cẩm bảo y hốt cung đình thảnh thơi". Thiên Hình hội Thiên Mã trong cách cục trên được kể là hay. Bên trong hình thành cách Tuế Phượng, bên ngoài Mã xung trong bố cục Hình Mã. Phú luận ứng với những trường hợp đặc biệt tại một số cách cục, người nghiên cứu tử vi tránh việc áp dụng tùy ý khó có thể toán mệnh đúng. Mệnh lý thậm thâm, lý lẽ biến diệu không mang huyền bí, thêu dệt, tuy nhiên cũng không giản hóa. Ngẫm về mệnh số đời người, có nhiều điều vui thú, như nước chảy mây trôi. Khi luận phi tinh lưu hóa cung độ, đáng ngại là Hình Kỵ, tiếp theo mới tới Lục Sát. Tang Hư Mã là tổ hợp khó khăn và nỗ lực. Do vậy cách Lộc Mã giao trì được đánh giá hay do tính chất tự phòng vệ do nghị lực vượt qua khó khăn. Cổ nhân luận rõ nơi biến động của Thiên Mã phát sinh do địa chi, là nơi khó khăn bởi Tang Môn và Thiên Hư hội họp. Cũng là vị trí có thể vượt lên. Cũng như Thanh Long trong nhóm Phi Thanh Phục, với Phi Liêm là tan vỡ, Phục Binh chủ tuân theo. Ngay trong cách cục hay Tồn Tướng Ấn Bệnh, luôn xuất hiện Bệnh Phù chủ bệnh tật, khó khăn. Trong âm có dương, trong thế bĩ thoát bĩ, bĩ cực thái lai. Tuy nhiên thường khi bĩ tới, người rất khó vượt qua, thường luận quẻ hung.
Sự đột biến có thể hóa thành tối hung, phá tán mất hết tài sản. Hóa công phân diệu, trước thi khoa cử dùi mài kinh sử, theo đuổi quan lộ, trị quốc, đầy đủ tài đức, khi vận thi không thuận cũng không mất tinh thần. Hóa Lộc trong nhiều trường hợp là tinh thần, tích lũy niềm tin của nhân mệnh. Đây là điểm cần lưu ý khi định cách cục. Lộc Mã giao trì, khí đương tiến tạo sức bật. Hóa Lộc không hoàn toàn chỉ lộc. Thí như cùng rơi vào hoàn cảnh khó khăn, người bi quan, kẻ linh hoạt suy tính để thoát khỏi và vươn lên. Lộc Kỵ là một bài dài để mô tả hóa khí. Có khi Lộc Mã là niềm tin vượt qua bệnh tật ung thư bằng tự lực. Trong cách Tang Hư Mã Khách, sao Tang Môn nhập mệnh được đánh giá nghị lực vượt qua mất mát bởi giao hội của các tinh đẩu trong nhóm sao này mang ý nghĩa di chuyển để vượt lên. Nội sinh khi Chính tinh Hóa Lộc rất lớn. Thí như tượng cách cây mọc mầm vượt lên trên đá sỏi. Tượng lộc khí là thời gian xuân tới vạn vật đâm chồi nảy lộc sau thời kỳ đóng lại của Kỵ mùa đông. Tuy nhiên một số phát triển mạnh nơi đông tàng ẩn. Đều có chỗ đắc dụng. Tế bào sinh trưởng thái quá là ung thư. Giai đoạn tiền vận thí như rất nhiều sự tác động về tình cảm hay vấn đề xã hội khiến nhân mệnh khó có thể chuyên nhất. Khi xét định chế hóa dòng Sát Kỵ của Đông A, áp lực khủng kiến và tính che ám của Kỵ tác động mạnh khiến nhân mệnh tìm phương hướng và sai lầm từ những biến cố nhỏ. Khả năng nhẫn nại có tác dụng lớn trong định hình lại cách cục. Việc phá bỏ có thể nhanh chóng tuy nhiên vấn đề xây dựng lại rất khó khăn. Hóa Kỵ là khí hóa cần thiết để tạo sự thay đổi lớn. Nơi khí áp đảo có thể dụng cách khởi tại tính lạc quan của chính nhân mệnh trước khó khăn và nghiêm khắc Thiên Hình những kinh nghiệm sai lầm. Lưu Kỵ Hình hay Kỵ hội Sát tinh là tổ hợp phức tạp, cũng mang ác tính, giải thích việc nhân mệnh có người hung bạo đắc thành tựu, người hiền lành tuy nhiên nếu dễ bất cẩn trước những phức tạp của cuộc sống có thể gặp những bất ngờ, thuộc cách người hiền gặp nạn.
